کد مطلب:17074 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:497

گنجینه پرسمان » احكام

از چه راهي مي توان فهميد كه مال شبهه ناك است؟

مال شبهه ناك با غير شبهه ناك از نظر ظاهري فرقي ندارد، يعني هيچ كدام علامتي ندارند كه تشخيص داده شود كدام مال شبهه ناك است و كدام غير شبهه ناك. مال شبهه ناك به اموالي گفته ميشود كه يقين به حرمت آن نداريم و از طرفي احتمال حرمت آن داده ميشود.

اميرالمؤمنين در نامه اي به عثمان بن حنيف انصاري (فرماندارش در بصره) به خاطر اين كه سر سفرة چرب و نرمي نشسته و از غذاهاي رنگارنگ خورده بود نوشت: فانظر إلي ما تقضمه من هذا المقضم فما اشتبه عليك علمه فالفظه و ما أيقنت بطيب وجوهه فنل منه؛[28] به آنچه مي خوري بنگر (آيا حلال است يا حرام؟) آنگاه آنچه حلال بودنش براي تو مشتبه بود، از دهان بيانداز و آنچه را يقين به پاكيزگي و حليتش داري، تناول كن.

باز اميرالمؤمنين (ع) فرمود: حلال بيّن و حرام بيّن و شبهات بين ذلك خمس ترك ما اشتبه عليه فهو لا استبان له اترك و المعاصي حمي الله فمن رتع حولها يوشك أن يقع فيها؛ امور عالم بر سه گونه است: حلال آشكار و حرام آشكار و شبهاتي ميان اين دو. هر كس از موارد شبهه ناك پرهيز كند، مسلّماً نسبت به موارد قطعي پرهيزكارتر است، چون گناهان قرقگاه خداوند است و هر كس گلّة خود را در اطراف قرقگاه بچراند، ممكن است وارد آن شود.[29]

اگر كسي بخواهد مصون از گناه باشد و در مصاديق قطعي مرتكب گناه نشود، لازم است در شبهات احتياط كند و نزديك موارد شبهه انگيز نشود، مبادا وساوس شيطاني و نفساني او را وارد گناه كند. اين نوعي رياضت و تمرين است كه سالكان راه خدا بايد به آن توجه خاصّ مبذول دارند و اگر كسي در اين وادي قدم نگذارد، بعيد است در ترك معاصي كاملاً موفقيت داشته باشد.

شريك بن عبدالله (از علماي بزرگ زمان مهدي عباسي) به ديدار خليفه رفت. خليفه او را احترام كرد و به او پيشنهاد يكي از سه كار را داد: قاضي پايتخت شود، معلم فرزندان خليفه شود، يا دعوت خليفه را براي صرف ناهار بپذيرد. شريك بن عبدالله كه از آلوده شدن به كارهاي دربار امتناع داشت، سومين پيشنهاد را پذيرفت. خليفه دستور داد غذاي خوش طعم آوردند. پس از صرف غذا شخصي گفت: جنان شيخ هلاك شد! ديگر معنويت قبلي را نخواهد داشد. فضل بن ربيع ميگويد: پس از خوردن غذا هم منصب قضاوت و هم آموزش بچه هاي خليفه و هم رفت و آمد در دربار را پذيرفت.[30]

بنابراين مال شبهه ناك:

1ـ مالي كه مربوط به بيت المال است و كسي كه تعهد و مبالاتي ندارد، شما را با پول بيت المال مهمان ميكند.

2ـ كسي كه خمس مال را نمي دهد و انسان احتمال قوي ميدهد كه خمس نداده، فرش و غذا را درست كرده و به او هديه ميدهد.

3ـ كسي كه قاچاق فروش و رباخوار است، پولي به عنان هديه داده، كه تصرف در مال شبهه ناك است.

4ـ از مال مختلط به حرام به انسان چيزي رسيده باشد.